Kamer met een ander zicht

Ooit begon ik mijn blog met 'Ik logeer in wat ooit de vertrekken van de meid waren in een oude Engelse villa. Het zicht is fantastisch. Ik kijk uit op Tafelberg, met aan zijn voeten Kaapstad. De stad waar ik op zoek ga naar ervaringen van mensen met hun stad.'
Ondertussen zijn we twee maanden verder en heb ik een kamer met een ander zicht. 

Het zicht is prachtig. Het Boutersems groen en platteland zouden me mateloos moeten inspireren maar het direct contact met de Zuidafrikaanse realiteit is er niet meer, de motiverende gesprekken vallen weg, de huishoudelijke plichten roepen weer, hond en kat roepen om aandacht, besognes van familie en vrienden eisen mijn aandacht, lessen beginnen en mijn blik vervaagt wat. Het wordt allemaal een beetje blurry ... en ik geef toe aan de vele afleidingen die er rondom mij zijn en zoek soms excuses om mijn gebrek aan motivatie te verklaren. Ik ben ook maar een mens, denk ik dan. 

Tot gisteren ... Nikita, een medestudente, en ik besloten om samen te werken in de bibliotheek. Zij schrijft over haar ervaringen uit Indie, waar ze leefde in een lepracommune. Ik besloot me terug te concentreren op mijn verhalen uit Zuid-Afrika. Ik moet tenslotte dit jaar een thesis afleveren waarin ik mijn ervaringen verwerk op een antropologische manier. Ik stort me op wat literatuur die me wat duiding geeft bij het verwerken van de ervaringen, ik pruts wat aan mijn tekst, voor de zoveelste keer. Ik slaag er niet in om iets te schrijven wat me voldoening geeft. Ik weet eigenlijk zelf niet meer wat ik moet vertellen en nog minder hoe ik het moet vertellen, denk te moeten voldoen aan de regels van de kunst der antropologen en nog steeds ben ik hopeloos op zoek naar die kunst. 

Dan kwam de pauze ... pauzes zijn een welkome afleiding voor studenten. De pauze bleek voor mij het moment waarbij misschien de vicieuze cirkel van geklaag en gezaag wordt doorbroken. Als bij toeval bleek mijn promotor ook nood aan een welkome afleiding te hebben, en wellicht nog meer aan een sigaret. Eerlijk gezegd durf ik de mens niet meer onder ogen te  komen. Mijn openheid en vertwijfeling, frustratie die ik soms teveel met hem deel  maar vooral mijn gebrek aan tekst, zorgen ervoor dat ik liever de andere kant opkijk dan met hem te moeten babbelen. 

Maar nood breekt wet ... dan begin je maar onhandig een gesprek ... en zeg ik dat ik voor hem aan het werken ben. Hij is tenslotte mijn promotor en hij moet de thesis lezen. Zoals gewoonlijk is hij niet echt onder de indruk maar probeert hij me toch wat promotorlijke raad te geven: 'Je moet niet voor mij werken, maar je moet dit voor jezelf doen.' Ik kreeg het tot twee maal toe te horen.  Eerlijk gezegd, meestal ben ik rap van antwoord, nu ontbrak de fut me iets te zeggen, er raasde nochtans van alles door mijn hoofd maar ik dacht 'Ik stel me vaak te kwetsbaar op en daar heeft die mens geen boodschap aan. Er zijn zoveel studenten, er zijn zoveel thesissen en wat voor mij mijn hoofdbekommernis is is voor hem routine. Laat hem gerust.'

Met de moed der wanhoop en met een promotorlijke raad die ik weer maar eens niks vond, zette ik mij weer achter de boeken. Nog beter, nu schrijf ik een thesis voor mezelf, dacht ik ... dat helpt ... qua motivatie kan dit wel tellen ... 

Maar misschien kent de man me beter dan ik denk, misschien ook niet maar hij blijkt toch een gevoelige snaar geraakt te hebben. Zijn woorden zinderen de hele dag door het hoofd, ben ik wat 'pissed' en denk ik ... hmmm ... voor mezelf ... deed ik daarom die studies: voor mezelf? Ben ik naar Kaapstad getrokken om mijn eigen nieuwsgierigheid te bevredigen? Doe ik die studies om mezelf te verrijken, lettelijk en figuurlijk? Ondertussen lees ik een lezing gegeven door Rene Devisch, emeritus professor van ons departement, ter gelegenheid van zijn Eredoctoraat in Kinshasa. De man vertelt over wat hem motiveerde antropologie te doen en vooral wat voor hem een antropoloog is. Het inspireert me, voor de eerste keer sinds lange tijd, krijg ik weer wat moed. Ik wil ook verhalen brengen van gewone mensen.   Antropologie studeren voor mij was om op een andere manier te leren kijken naar mensen en meer nog om op een andere manier over mensen te schrijven. Hoe kan ik een stukje realiteit van de inwoners van Kaapstad proberen weer te geven zonder aan de echtheid van hun ervaringen in te boeten maar ook met een zekere objectieve blik. Ik wil aan de hand van subjectieve verhalen van mensen te proberen proberen te begrijpen hoe samenlevingen voortdurend evolueren en nog meer hoe mensen ermee omgaan. In die zin doe ik het voor mezelf. Maar ik doe het vooral voor hen want hun verhalen die ze mij toe vertrouwden verdienen om gehoord te worden. Hun realiteit is niet zo zwart/wit als die uit de geschiedenis blijkt en aan de hand van hun subjectieve ervaringen hoop ik hiermee een ander meer genuanceerd beeld te kunnen geven. Dit ben ik hen nu wel schuldig. En ... ik doe het toch ook een beetje voor jou, promotor, eerst en vooral omdat ik van jou wil leren hoe ik moet schrijven over mensen maar ergens heb ik ook nog altijd de ijdele hoop dat ik jou ook al is het maar voor even, wat kan boeien met mijn verhalen over het beleven van een groep Afrikaners in hun stad,  Kaapstad.